Met eenvoud en daadkracht echt iets bereiken voor inwoners van Leeuwarden Oost. Dat doet het Gezinslab. De aanpak om de gezondheid van inwoners te verbeteren door achterliggende oorzaken zoals stress, weinig geld en werkloosheid op te lossen, gaat de tweede fase in. Tijdens de kick-off van de tweede fase op 15 januari in wijkcentrum Bilgaard werd met een mini-tour in de wijk en een podcastopname duidelijk wat deze aanpak zo uniek maakt: dichtbij de mensen.
De aandacht voor een andere aanpak om de gezondheid te verbeteren groeit, ziet Anne Marie Schepers van het programma Leeuwarden Oost. Tijdens de kick-off van de tweede fase in het wijkcentrum Bilgaard maakte ze nog eens duidelijk wat de kenmerken van deze aanpak zijn: dichtbij de mensen, laagdrempelig en informeel. Het is volgens Anne Marie hard nodig om élkaar te helpen. “Mensen lopen vast in de systemen. De professionele wereld van zorg en welzijn loopt vast. Wij hebben hier unieke elementen om een transformatie te maken.”
Ze doelt daarmee ook op de basis die er al lag om laagdrempelig hulpvragen op te pakken: het wijkcentrum Bilgaard en het netwerkcentrum Leeuwarden in Oud-Oost. Beide hebben meer dan honderd vrijwilligers en bereiken duizenden bewoners. Het Gezinslab startte in 2021 op deze twee locaties met het versterken van de sociale basis, zodat mensen weer meer grip op hun leven krijgen. Of zoals Dick Bootsma van het wijkcentrum en Senan Hubanic van het netwerkcentrum het minder beleidsmatig uitdrukken: ‘Doen wat nodig is’ en ‘Kan niet, bestaat niet’. In de eerste fase van het Gezinslab pasten zij eenvoud en daadkracht toe om veranderingen tot stand te brengen voor wijkbewoners. Hun rol groeit verder uit in de tweede fase, de regie en verantwoordelijkheid van het Gezinslab liggen nog meer bij projectleiders Dick en Senan: “Wij zien welke behoefte er is.”
Uniek
Matthijs Zwier van FNO, de belangrijkste financier van het Gezinslab legde uit dat het vermogensfonds daar investeert waar de kwetsbaarheid het grootst is, in projecten die vanuit de mens vertrekken. Het doel binnen de programma’s van FNO is om betere kansen op meer gezondheid, kwaliteit van leven en toekomstperspectief te bieden. Vol lof was hij over het Gezinslab. “Het is een voorbeeldproject. Bij de aanvraag voor de tweede fase hadden we maar één vraag, dat is echt uniek. Ook de transparantie over wat er schuurt en beter kan na de eerste fase. Iemand stapt op, dingen lukten niet, er werd pas op de plaats gemaakt. Die openheid wordt gewaardeerd.” Naast een commissie wordt gewerkt met Gezinspanels van wijkbewoners die aanvragen voor het fonds beoordelen. Ook leden van de panels uit Leeuwarden waren aanwezig. Een van hen vertelde dat ze het belangrijk vindt dat mensen zich gehoord voelen.
Onderzoek
Om te weten wat werkt en wat niet, zijn onderzoekers en adviseurs betrokken. Purpose doet onderzoek, net als SevenSenses, een sociale onderneming die zich inzet voor een betere samenwerking in complexe situaties. “De veranderingen gaan niet van vandaag op morgen, we blijven daarom 9 jaar betrokken”, aldus Denise Filippo van SevenSenses. Ze toonde een model van de verschillende manieren waarop de overheid zich tot mensen richt, om te laten zien wat participatief actieonderzoek inhoudt. To, de manier zoals het OMT tijdens de coronacrisis burgers benaderde, for, zoals de tweede kamer-leden inwoners vertegenwoordigen en with, zoals een burgerberaad kan functioneren. De vierde manier is die van co-creatie, waarin de systeemwereld en de leefwereld samenwerken en de leefwereld de lead heeft, zoals een inwonerscoöperatie. “Om tot oplossingen te komen voor een probleem is het nodig om een ander gezichtspunt in te nemen, dat kan alleen als je naast iemand gaat staan.”
Mini-tour
In twee groepen gingen de genodigden vervolgens in een mini-tour door de wijk. Eerst naar het winkelcentrum, waar ervaringswerkers en vrijwilligers via een kraampje met koffie, fruit en flyers eens in de twee weken contact maken met wijkbewoners. Met tijd, aandacht en een luisterend oor komen er volgens hen altijd vragen los en maken ze bewoners attent op activiteiten en ondersteuning vanuit het wijkcentrum. Zo is er een mogelijkheid voor jongeren om via het zakgeldproject klusjes in de wijk te doen, zo vertelt een van hen. Een andere ervaringsdeskundige pakt af en toe zijn laptop erbij om eenvoudige problemen op te lossen, te helpen met formulieren. Als het nodig is, kan ook een andere samenwerkingspartner zoals Amaryllis worden ingeschakeld. “Er is altijd wel ergens een oplossing.”
Vindplaatsen
Maatwerkspecialist binnen Gezinslab Liesbeth Oberman vertelt op het plein over haar rol. “Ik word ingeschakeld als het probleem wat complexer is.” Sinds kort heeft ze spreekuur in de huisartsenpraktijk in Bilgaard, als een nieuwe ‘vindplaats’ van mensen die drempels ervaren om ondersteuning te zoeken. Ook in Oud-Oost verwijzen huisartsen regelmatig door naar het netwerkcentrum, vertelt coördinator Senan. “Dat informele en laagdrempelige is zo belangrijk, mensen stappen niet zo snel naar het wijkteam.”
Van vrijwilliger naar professional
Bij beide locaties doen vrijwilligers werkervaring op, volgen ze een opleiding en stromen ze soms door naar betaald werk als ervaringsdeskundige of welzijnswerker. Jaep en Louise vertellen wat het Gezinslab voor hen en anderen betekent. Door zelf actief te worden in wijk en werkervaring op te doen, helpen ze nu anderen. Jaep organiseerde vanuit het wijkcentrum bijvoorbeeld een stadscamping in de zomer. “Veel mensen uit de wijk gaan nooit op vakantie omdat er geen geld is. Ik herinner me een jongen die superenthousiast was over het kamperen.”
Dichtbij de mens
Rol en positie geven aan mensen die het verschil maken is van wezenlijk belang. Matthijs van FNO vindt dit ‘extreem goed gelukt’ in het Gezinslab, vertelt hij tijdens de live-opname van een podcast dat het gezelschap na de mini-tour in de WIJKkoepel bijwoont. Johannes Beers van het netwerkcentrum presenteerde de podcast, waarin ervaringswerker Louise dieper op haar rol ingaat. Vaak ontmoet ze mensen die een nare ervaring hebben gehad met een hulpverlener. “Ik begin met een kop koffie en dan komt er na een tijdje een vraag. Een luisterend oor, niet te moeilijke taal. Ik straal ook uit: je bent niet alleen, het kan iedereen overkomen.”
Regie in de wijk
Voorzitter van de wijkvereniging en wijkbedrijf Bilgaard Arthur Huang benadrukt ook: dichtbij de mensen is wat het Gezinslab anders maakt. Vooral de weg naar werk en inkomen is volgens hem heel belangrijk voor een betere gezondheid en welzijn. Hij kijkt net als alle andere genodigden uit om samen in het Gezinslab verder vooruitgang te boeken en impact te maken.
